Boetes en sociale omgeving van invloed op verkeersgedrag

[DeWitte]

In opdracht van het BVOM onderzocht het Verwey-Jonker Instituut de effectiviteit van sancties in het verkeer op de speerpunten snelheid en alcohol. Het benaderen van 100.000 overtreders vormt het hart van het onderzoek. 90.000 snelheidsovertreders en 10.000 alcoholovertreders kregen het verzoek mee te werken aan een anonieme internetenquête. Ruim 10.000 mensen vulden deze enquête in.

Geen nieuws: snelheids- en alcoholovertredingen worden hoofdzakelijk door mannen begaan. Wel opmerkelijk is dat de helft van de overtreders geen duidelijke reden kan  opgeven voor de overtreding. Het onderzoek leert dat de hoogte van een boete, het begrip voor de geldende limiet en de sociale omgeving meespelen bij het verkeersgedrag. De pakkans speelt bij te hard rijden nauwelijks een rol. Bij deze laatste uitkomst dient in ogenschouw te worden genomen dat dit geldt voor overtreders (alleen die groep is in dit onderzoek vertegenwoordigd). Voor de grote groep mensen die nooit of zelden een bekeuring krijgen, kan de pakkans wel een (grote) rol spelen.

Mannen grootste overtreders
Het overgrote deel van de verkeersovertredingen wordt begaan door mannen. Van de snelheidsovertreders is 75% man en maar liefst 84% van de alcoholvergrijpen komt voor hun rekening.

Snelheid
De pakkans voor snelheid wordt over het algemeen als vrij groot ervaren. Toch geven veel automobilisten aan wel regelmatig te hard te rijden. Opmerkelijk is dat de kans om gepakt te worden geen belemmering vormt voor het (opnieuw) overschrijden van de snelheid. De helft zegt het gedrag niet te wijzigen na een bekeuring. 34% is van plan minder vaak te hard te rijden. Slechts 2,5% zegt nooit meer te hard te rijden. De hoogte van de boete speelt een rol bij gedragsverandering; hoe hoger de boete des te meer conformeert men zich aan de geldende limiet. 10% van de mensen stelt dat geen enkele sanctie van invloed zal zijn op te snel rijden.

Op de vraag wat de mening is over de huidige manier van sanctioneren stelt 37% dit  goed te vinden. Veel respondenten zegt hogere boetes zien als meest effectieve sanctie voor te snel rijden. De sociale omgeving speelt ook mee: 44% wil het gedrag aanpassen als familie en vrienden hardrijden afkeuren, terwijl 24% voornemens is zich aan te passen als de omgeving hier geen moeite mee heeft.

Alcohol
De pakkans bij alcohol wordt lager ingeschat dan bij snelheid. Ruim 60% denkt dat er een redelijke tot (zeer) grote kans is gecontroleerd te worden. Recidive is onder alcoholovertreders groot: de helft (47,5%) van de beginnend bestuurders zit naar eigen zeggen minimaal een maal per maand met alcohol op achter het stuur, een kwart van de ervaren bestuurders (27,4%) doet dit.

Pakkans speelt wel een rol bij alcohol. Hoe hoger de respondenten de pakkans inschatten, des temeer zijn ze bereid nooit meer met alcohol op te rijden. 46% geeft na te zijn gepakt aan nooit meer met alcohol op achter het stuur te stappen. Uit het onderzoek blijkt dat er een 'harde kern' van alcoholovertreders is. Zij rijden veel vaker met alcohol op dan de totale populatie. De meerderheid van de overtreders (56%) vindt de huidige manier van sanctioneren goed.

Als de omgeving negatief staat tegenover alcoholgebruik, is 71% bereid het gedrag aan te passen. Doet de omgeving niet moeilijk over een slok achter het stuur dan is slechts 30% geneigd dit te doen.

Bron: OM